Nog nooit was de keuze voor de oeuvreprijs Mercur d’Or/LOF-Prijs voor Magazines zo soepel als dit jaar (2025): Derk Sauer! Vanwege zijn langdurige, inspirerende en betekenisvolle rol in ons vak in binnen- en buitenland en zijn levenslange strijd tegen onrecht en voor persvrijheid. Hij rolde vroeg de journalistiek in en werkte na zijn pensionering gewoon door: ‘laat de energie stromen, niet stilstaan, vooral blijven bewegen’ was zijn motto. Derk Sauer was uniek, een multi-talent van de buitencategorie, die altijd dezelfde warme persoonlijkheid is gebleven, ook toen hij zakelijk veel succes kreeg. Sociaal bewogen tot in zijn tenen.

In Griekenland, op een zonnige, windstille dag in juni, kwam de uitstekende zeiler Derk ongelukkig ten val toen de kiel van zijn boot een rots raakte. Een maand later, op 31 juli, overleed hij aan de gevolgen hiervan. Hoe beroemd, geliefd en belangrijk ‘onze Derk’ was, bleek uit de vele prachtige IM’s die over de hele wereld verschenen. In The Wallstreet Journal en The New York Times, uiteraard alle media in eigen land, maar de schok was misschien wel het grootste in Rusland, waar generaties journalisten Derk dankbaar zijn voor zijn onvermoeibare strijd voor onafhankelijke journalistiek, waarmee hij het Russische medialandschap veranderde. Derk Sauer was – en blijft – een rolmodel voor het vak, en een persoonlijke held voor velen die hij coachte.

 

Journalist en media ondernemer Derk Sauer (1952-2025)

In de jaren ’70 versloeg hij van binnenuit de roerige opstanden in Noord-Ierland en werd later een avontuurlijke oorlogs- en sportverslaggever bij Nieuwe Revu. In 1982 wordt hij op pas 29-jarige leeftijd hoofdredacteur van Nieuwe Revu, maakt er hét spraakmakende merk in nieuws, sport en rock ’n roll van, met een grote rol voor undercover journalistiek. Hij trekt daarvoor veel jong talent aan, leidt ze op en zet ze op de juiste plek. Bij andere tijdschriften haalt hij grote namen weg, zoals Barend & van Dorp, Mart Smeets en Ischa Meijer. Een eclatant succes, de bloeiperiode van Nieuwe Revu waarin ook weer geld wordt verdiend! Hij vestigt meteen zijn naam als natuurlijk leider: onverschrokken en ongevoelig voor hiërarchie. Derk Sauer sprak nooit met luide stem, hij luisterde en iedereen luisterde naar hém.

In 1989, de tijd van glasnost en perestrojka, vraagt VNU hem een nieuwe uitgeverij op te zetten in de Sovjet-Unie. Het idee leeft dat door de hervormingen van Gorbatsjov er een grote tijdschriftenmarkt zou ontstaan. Hij vertrekt met zijn vrouw Ellen Verbeek en hun babyzoon naar Moskou. Aanvankelijk voor een paar jaar, maar het gezin zal er ruim 30 jaar blijven, tot ze na de inval in Oekraïne in 2022 het land op stel en sprong moeten verlaten. Het eerste wapenfeit is de lancering van de allereerste glossy Moscow Magazine, in ’t Russisch en Engels, een joint venture met de Russian Union of Journalists. Derk ontvangt daarvoor de bekroning Editor of the year. De glossy is populair maar commercieel niet haalbaar. Annemarie van Gaal wordt in 1990 door de VNU naar Moskou gestuurd om Derk zakelijk te ondersteunen en zal er 10 jaar blijven. Sponsor VNU trekt zich terug want ziet geen toekomst in Rusland. Derk en Annemarie zien wél kansen en besluiten in Rusland te blijven. Ze starten met hulp van vrienden de eerste Engelstalige krant The Moscow Times (40.000 oplage), een mustread voor de groeiende internationale gemeenschap zakenmensen en diplomaten. Winst maken blijkt moeilijk, gezien de gratis verspreiding en de beperkte advertentiemarkt.

Oplage een miljoen

De grote doorbraak komt in 1994, als Annemarie van Gaal de Amerikaanse uitgeverij Hearst weet te overtuigen om hun bladen aan Independent Media in licentie te geven. Ellen Verbeek en haar Russische collega Elena Myasnikova worden hoofdredacteur van de Russische editie van Cosmopolitan. De titel wordt de grootste internationale editie, met een oplage van 1 miljoen stuks. Beroemde magazines als Harpers Bazaar, Playboy, Esquire en Men’s Health komen erbij en Independent Media groeit uit tot de grootste uitgeverij van Rusland met meer dan 40 titels, inclusief Vedomosti: de Russische zakenkrant in een joint venture met Wall Street Journal en Financial Times. Annemarie van Gaal vertrekt in 2000 en in 2004 verkopen Sauer en zijn Nederlandse vrienden Independent Media aan het Finse Sanoma. Klaar is het Russische avontuur dan nog steeds niet, Derk wordt gevraagd het Russische media-imperium RBK te leiden als CEO. Als het Kremlin genoeg heeft van de onafhankelijke journalistiek van RBK, worden hij en zijn redactie gedwongen het bedrijf te verlaten. In 2014 koopt hij zijn ‘baby’ The Moscow Times terug, brengt het online uit en helpt oud-collega’s van Vedomosti met de oprichting van VTimes platform. In 2021 bestempelen de autoriteiten de beide titels als ‘buitenlands agent’. Drie weken na de Russische invasie in Oekraïne in 2022, verhuist Derk met behulp van DPG Media zijn team naar een geheime plek in Amsterdam en richt er een redactie en tv-studio in. Meer dan 80 Russische journalisten van TVRain, Meduza en Moscow Times vinden hier een veilige haven en werken aan onafhankelijk nieuws voor Rusland. Derk Sauer reist de hele wereld over voor financiering van dit project. Dit deed hij tot zijn fatale zeilongeluk in juni ’25 in Griekenland.

Tussen al die prachtige zakelijke en journalistieke avonturen, is Derk Sauer nog zoveel meer: voorzitter van o.a. IDFA, Stichting Het Nieuwe Parool, Stichting Human Rights Watch Netherlands en lid RvB Novamedia. Op tv is hij een bekend en deskundig gezicht als Rusland (en Poetin!) kenner. Al die tijd blijft hij schrijven, 34 jaar lang publiceert Het Parool elke zaterdag zijn door de lezers zeer gewaardeerde column.

Juryvoorzitter Mercurs 2024

Hij zat in vele jury’s en de Mercurs-organisatie koestert zijn warme en inspirerende inbreng als juryvoorzitter van de Mercurs 2024. Waarin hij spontaan de jonge talenten, de BeLOFtes die voor de jury hun pitch deden, aanbood om ze te coachen, zoals hij dat ook deed voor iedereen in de media die daar behoefte aan had. Hij is een voorbeeld voor velen, het vak is Derk Sauer schatplichtig.

 

 

‘Wat zou Derk doen’

Jildou van der Bijl sprak een eerbetoon uit aan Derk Sauer, voordat ze de oeuvreprijs overhandigde.

‘Aan mij de eer de award zo meteen te overhandigen aan zijn vrouw Ellen Verbeek, zelf overigens ook niet onverdienstelijk in de tijdschriftjournalistiek. Maar voor ik dat ga doen wil ik nog graag iets zeggen.

Allereerst: Het is natuurlijk eigenlijk bespottelijk dat Derk -journalist, hoofdredacteur, columnist, uitgever van tijdschriften, kranten, mediamerken, hoofdredacteur, media-ondernemer en nog zoveel meer-  deze prijs pas krijgt als hij is overleden.

Tegelijk maakte zijn dood ontegenzeggelijk duidelijk wat voor een boegbeeld, inspirator en mentor ons vakgebied heeft verloren. Derk beschikte namelijk precies over die unieke combinatie van eigenschappen waar het huidige medialandschap zoveel behoefte aan heeft. Een journalistiek hart en neus voor commercieel succes, oog voor de minderbedeelden en een enorm netwerk, niet bang om risico’s te nemen, niet bang om nee te zeggen als het moet en niet bang om ja te zeggen als het kan. Vertrouwen geven. Energie brengen. Blik op de toekomst, maar altijd blijven luisteren naar anderen. Nieuwsgierig en kritisch, zonder mensen uit het oog te verliezen. Groots durven denken, en jong talent blijven spotten. Vorig jaar stond hij hier nog op het podium met een vurig pleidooi voor talent.

Meer dan 25 jaar geleden sprak hij als oud-hoofdredacteur van Nieuwe Revu bemoedigende woorden toen ik hoofdredacteur mocht worden van deze titel. Een half jaar geleden voerde ik mijn sollicitatiegesprekken voor Het Parool met Derk. De krant waar hij  34 jaar columnist was en voorzitter van Stichting Het Nieuwe Parool. En gedurende mijn hele leven in de media heb ik me bij dilemma’s, twijfels, morele uitdagingen, meermaals afgevraagd: Wat zou Derk doen?

Hoe blijf je menselijk terwijl je zakelijke beslissingen moet nemen? Hoe zorg je dat de mooie en belangrijke verhalen niet ondersneeuwen in de zucht naar groei en winst. Hoe blijf je een leuk en aimabel mens als je zoveel verantwoordelijkheden hebt. Hoe hou je moed als iedereen bang is. Hoe hou je in lastige tijden je hart op de juiste plaats?

Voor ik de Mercur d’Or/ LOF Prijs voor Magazines voor Derk Sauer overhandig aan Ellen, zijn steun en toeverlaat,  heb ik een opdracht voor ons allemaal.  Om het gedachtengoed van Derk Sauer in ere te houden, laten we af en toe die denkoefening doen: Wat zou Derk doen.’